Quinoa in Marathi – क्विनोआ म्हणजे काय ? असा प्रश्न पडणारे तुम्ही एकटेच नाही आहात, हा प्रश्न अनेक लोकांना पडलेला आहे. याचे मुख्य कारण म्हणजे Quinoa कमी काळात सुपरफूड म्हणून समोर आला आहे.
क्विनोआ हे एक संपूर्ण धान्य आहे जे त्याच्या अनेक आरोग्य फायद्यांमुळे वेगाने लोकप्रिय होत आहे. लोक बहुतेक धान्यांप्रमाणेच क्विनोआ बिया शिजवून खाऊ शकतात. क्विनोआ वनस्पती बीटरूट आणि पालक सारखीच असते. लोक या बहुमुखी, पौष्टिक वनस्पतीच्या बिया आणि पाने दोन्ही खाऊ शकतात.
शेतकरी 120 हून अधिक विविध प्रकारच्या क्विनोआची लागवड करतात. मात्र, किराणा दुकानांमध्ये उपलब्ध सर्वात सामान्य प्रकार पांढरे, लाल आणि काळा क्विनोआ आहेत.
खालील लेखात आपण जाणून घेणार आहोत Quinoa in Marathi – क्विनोआ म्हणजे काय ?, त्याचे फायदे, तोटे व पाककृती.
Quinoa in marathi - Quinoa meaning in marathi
Quinoa in marathi – क्विनोआ हे एक अमरंथ फॅमिली मधील फुलांचे वनस्पती आहे. क्विनोआ मध्ये प्रथिने, फायबर, बी जीवनसत्त्वे आणि महत्वपूर्ण खनिजे असतात.
क्विनोआ ला मराठीमध्ये राजगिरा असे म्हटले जाते, तसेच हिंदी मध्ये कीनुआ असे म्हटले जाते. राजगिरा एक औषधी व आहार संपूर्ण खाद्य आहे.
Quinoa name in other languages
- Quinoa in marathi name – राजगीरा
- Quinoa in Hindi – साबुदाणा
- Quinoa in Tamil – Seemai
- Quinoa in Gujarati – Rajgado
History of Quinoa in Marathi
पेरू आणि बोलिव्हियामधील टिटिकाका सरोवराभोवती उगम पावलेल्या क्विनोआची लागवड पूर्व-कोलंबियन संस्कृतींनी केली होती. मुख्य पदार्थ असूनही, स्पॅनिशच्या आगमनाने तृणधान्याला मार्ग मिळाला. पुरावा 3,000 ते 5,000 वर्षे BCE दरम्यान त्याचे पाळीवीकरण सूचित करतो.
पेड्रो डी वाल्दिव्हियाने कॉन्सेपसीओनमध्ये लागवडीची नोंद केली आणि गार्सिलासो दे ला वेगा यांनी मुख्य धान्य म्हणून त्याचे वर्णन केले. क्विनोआची पहिली युरोपियन बियाणे पाठवणे समुद्राच्या प्रवासातील आर्द्रतेमुळे अयशस्वी झाले.
संपूर्ण इतिहासात, ते विविध हवामानात भरभराटीला आले, ज्यामुळे विशिष्ट उपयोग आणि वैशिष्ट्यांसह विविध प्रकार निर्माण झाले.
What Are Types Of Quinoa In Marathi ? क्विनोआचे प्रकार काय आहेत ?
जगभरातील शेतकरी १२० हून अधिक प्रकारच्या क्विनोआची लागवड करतात. मात्र, किराणा दुकानात उपलब्ध असलेल्या सामान्य प्रकारामध्ये पांढर्‍या, लाल, काळा आणि ट्राय कलर / इंद्रधनुष्य क्विनोआचा समावेश असतो.
Read: Chia Seeds In Marathi
1.पांढरा/सफेद क्विनोआ (white quinoa)
सर्वात सामान्य व जास्त वापरला जाणारा क्विनोआ म्हणजेच सफेद क्विनोआ, हा सर्वात मऊ व चवदार असा क्विनोआ असतो. अतिशय चविष्ट व पचायला एकदम हलका अशी याची ओळख आहे.
2.लाल क्विनोआ (red quinoa)
सफेद क्विनोआ नंतर सर्वात जास्त प्रसिद्ध असलेला क्विनोआचा सामान्य प्रकार म्हणजे लाल क्विनोआ.
लाल क्विनोआ खायला एकदम क्रंची असतो, याचा स्वाद अकरोड सारखा नटी असतो. याचा उपयोग मुख्यतः सलाड मध्ये किंवा भाताच्या ऐवजी केला जाऊ शकतो.
3.काळा क्विनोआ (black quinoa)
ब्लॅक क्विनोआ हा सर्वात “दुर्मिळ” प्रकारचा क्विनोआ मानला जातो, मात्र सध्या ह्याचाही वापर चांगल्याच प्रमाणात केला जातो.
मला असे वाटते की काळा कोनोआ लाल कोनोआ सारखाच आहे. एकदम कुरकुरीत आणि दाणेदार असतो.
4.ट्राय कलर / इंद्रधनुष्य क्विनोआ (tricolor / rainbow quinoa)
क्विनोआ प्रकारातील शेवटचा प्रकार म्हणजे इंद्रधनुष्य किंवा ट्राय कलर क्विनोआ. याचा वापर अमेरिका सारख्या वेस्टर्न देशांमध्ये जास्त केला जातो.
इंद्रधनुष्य क्विनोआ प्रत्यक्षात स्वतःचा क्विनोआ नसला तरी – वरील सर्व तीन रंगांचे मिश्रण आहे. हे पांढरे, लाल आणि काळा क्विनोआचे मिश्रण म्हणून विकले जाते.
Key Facts of Quinoa in Marathi
राजगिरा जगभरातील सर्वात लोकप्रिय आरोग्य पदार्थांपैकी एक पदार्थ आहे.
क्विनोआ ग्लूटेन-फ्री आहे व यात प्रथिने जास्त असतात,Quinoa औषधी वनस्पतींपैकी आहे ज्यामध्ये आवशक अमीनो एसीड्स असतात.
Quinoa मध्ये फायबर, मॅग्नेशियम, बी जीवनसत्त्वे, लोह, पोटॅशियम, कॅल्शियम, फॉस्फरस, व्हिटॅमिन ई आणि विविध फायदेशीर अँटिऑक्सिडेंट्स देखील असतात.
Nutritional Value Of Quinoa In Marathi
वनस्पती तज्ञ क्विनोआला धान्य म्हणून नव्हे तर स्यूडोसेरियल म्हणून वर्गीकृत करतात. याचा अर्थ असा की ही एक नॉनग्रासी वनस्पती आहे जी अन्न उत्पादक तृणधान्ये आणि धान्यांप्रमाणेच वापरली जाऊ शकते. उत्पादक इतर धान्य आणि तृणधान्यांप्रमाणेच क्विनोआच्या बिया पिठात दळू शकतात किंवा दळू शकतात.
पौष्टिकदृष्ट्या, क्विनोआ संपूर्ण धान्य आहे. संपूर्ण धान्यामध्ये धान्याचे कोणतेही भाग न काढता संपूर्ण धान्याचा वापर केला जातो. संपूर्ण धान्य आवश्यक जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि फायबर प्रदान करतात.
शिजवलेल्या राजगिऱ्याच्या 1 कप (185 ग्रॅम) मधील पौष्टिक सामग्री ही आहे.
आरडीए = रिकमेंडेड डेली इंटेक (दिवसभर असणारी गरज)
बाह्य जागेत लागवड करण्यासाठी योग्य म्हणून नासाचे शास्त्रज्ञ याकडे पाहत आहेत, मुख्यत:
उच्च पोषक तत्त्व, वापरात सुलभता आणि ते वाढवण्याच्या साधेपणामूळे नासाचे शास्त्रज्ञ बाह्य जागेत लागवड करण्यासाठी योग्य वनस्पती म्हणून राजगिऱ्या कडे पाहत आहेत.
हा लेख वाचा : – Anxiety Meaning in Marathi – एंनजायटी म्हणजे काय ?
Health Benefits Of Quinoa In Marathi
क्विनोआ हे आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजांनी भरलेले पोषणाचे पॉवरहाऊस आहे. हा प्रथिनांचा संपूर्ण स्रोत आहे, म्हणजे त्यात सर्व नऊ आवश्यक अमीनो ऍसिड असतात.
यामध्ये फायबरचे प्रमाण देखील जास्त असते, जे कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास आणि चांगले पचन करण्यास मदत करते. क्विनोआ लोह, मॅग्नेशियम, जस्त आणि बी जीवनसत्त्वे यांचा देखील चांगला स्रोत आहे.
हे सर्व पोषक घटक रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यास आणि संपूर्ण आरोग्य सुधारण्यास मदत करू शकतात. क्विनोआ ग्लूटेन-मुक्त आहे, जे ग्लूटेन संवेदनशीलता किंवा ऍलर्जी असलेल्यांसाठी एक उत्कृष्ट पर्याय बनवते.
यामध्ये कॅलरी कमी आणि फॅट फ्री देखील आहे, ज्यामुळे ते तांदूळ किंवा पास्ता सारख्या इतर धान्यांसाठी उत्तम पर्याय बनते. दुसऱ्या शब्दांत, क्विनोआमध्ये कॅलरी किंवा चरबीशिवाय पौष्टिक आहाराचे सर्व फायदे आहेत.
खाली क्विनोआचे नियमित सेवन करण्याचे काही आरोग्यदायी फायदे आहेत.
1.वजन कमी करण्यासाठी क्विनोआ
क्विनोआ मध्ये उच्च प्रमाणात प्रथिने आणि फायबर असतात. अशे लोक जे वजन कमी करण्यासाठी आहार किंवा डायट करत आहेत त्यांच्यासाठी क्विनोआ अत्यंत महत्वपूर्ण ठरू शकतो.
क्विनोआचे प्रथिने आणि फायबरचे पोट भरगच्च करतात ज्यामुळे भूक कमी लागते व इतर जास्त खाण्याची इच्छा होत नाही.
क्विनोआची ग्लाइसेमिक इंडेक्स कमी असते ज्यामुळे शरीरात हळूहळू ऊर्जा प्रदान करते आणि सारखी भूक लागून देत नाही.
फायबरचे इतर चांगले स्रोत – चिया बियाणे, रागी, ओट्स, खारीक, फ्लेक्स बियाणे
2.रक्तातील साखर संतुलित करण्यास मदत करते
असे बरेचसे रिसर्च सुचवितात की क्विनोआ ट्रायग्लिसेराइडची पातळी सुधारू शकतात आणि रक्तातील साखरेचे व्यवस्थापन करतात, मात्र यावर अधिक संशोधन आवश्यक आहे.
वाचा: शुगर लेव्हल किती असावी
3.पोटाचे आरोग्य सुधारू शकते
रिसर्च सुचवितो की क्विनोआ खाल्याने आतड्यांच्या जीवाणूंची विविधता वाढते आणि कोलायटिस सारख्या प्रक्षोभक लक्षणांना कमी करुन पोटाचे आरोग्य सुधारू शकते.
प्रीबायोटिक म्हणून काम केल्याने, क्विनोआ फायदेशीर पोटातील बॅक्टेरियांना इंधन पुरवते, ज्यामुळे त्यांची भरभराट होऊ शकते.
4.अँटीऑक्सिडंट्सने भरपूर
मुक्त रॅडिकल्स आणि विविध आरोग्य रोगांविरूद्ध लढा देण्यासाठी अँटीऑक्सिडंट्स महत्वाचे असतात. यामुळे कर्करोगाचा धोका कमी होतो.
क्विनोआ अँटीऑक्सिडेंटचा एक अतिशय समृद्ध स्त्रोत आहे, मात्र लक्षात ठेवा मोड आलेल्या क्विनोआमध्ये कच्च्या बियाण्यापेक्षा अधिक अँटीऑक्सिडेंट असतात.
5.कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यात मदत करते
जेवणाच्या उत्तम पचनामुळे कोलेस्टेरॉल कमी होतो. क्विनोआची फायबरची मात्रा अधिक चांगले पचन करण्यास मदत करते.
एका अभ्यासात असे आढळले आहे की दररोज 6 आठवडे 50 ग्रॅम क्विनोआ खाल्ल्याने एकूण कोलेस्ट्रॉल, ट्रायग्लिसेराइड्स आणि एलडीएल कोलेस्ट्रॉल कमी होते.Reference
वाचा: संधिवात व गुढघे दुखीवर आयुर्वेदिक उपाय – Joint Pain Home Remedy’s in Marathi
7.दाहक विरोधी गुणधर्म
लसूण व लवंग सारखेच क्विनोआमध्ये दाहक विरोधी गुणधर्म आढळून येतात, गॅमा-टोकॉफेरॉल, फिनोलिक एसिडस्, सेल वॉल पॉलिसेकेराइड्स सारखे दाहक विरोधी द्रव्य क्विनोआमध्ये असतात.
वाचा: लसूण खाण्याचे फायदे
क्विनोआ तुमच्यासाठी भातापेक्षा चांगला आहे का?
क्विनोआचे पौष्टिक प्रोफाइल भातापेक्षा वेगळे आहे. माझ्या मते विविध प्रकारच्या खाद्यपदार्थांचा आस्वाद घेणे जरी महत्त्वाचे असले तरी क्विनोआमध्ये अधिक फायबर आणि प्रथिने असतात आणि ते संपूर्ण प्रथिने देखील असते. त्यामुळे दोघातील एक निवडायचे असल्यास मी क्विनोआ निवडेन.
Quinoa हे एक संपूर्ण प्रथिन आहे, जे शाकाहारी आणि मांसाहारी लोकांसाठी एक उत्तम पर्याय आहे. मात्र, लक्षात ठेवा की क्विनोआ फक्त ग्लूटेन-मुक्त आहार घेत असलेल्या लोकांसाठी उत्तम नाही.
Read – Plasma meaning in Marathi
क्विनोआ खाल्ल्याने वजन कमी होण्यास मदत होते का?
प्रथिने आणि फायबरने भरलेले, क्विनोआ नक्कीच परिपूर्णतेच्या भावनांना प्रोत्साहन देऊ शकते.
क्विनोआ (Quinoa in Marathi) हे कमी-ग्लायसेमिक-इंडेक्स असलेले धान्य आहे कारण त्यात फायबर आणि प्रथिने भरपूर प्रमाणात असतात, याचा अर्थ असा आहे की ते खाल्ल्यानंतर तुम्हाला जास्त काळ पोटभर वाटेल, जे तुम्हाला कालांतराने कमी खाण्यास मदत करेल.
तुम्ही कमी खाल्याने तुमचे वजन कमी होण्यास प्रोत्साहन मिळू शकते.
क्विनोआ हे कमी-कॅलरी अन्न स्रोत मानले जात नाही – फक्त 1 कप साधा, शिजवलेला क्विनोआ 222 कॅलरीज आहे.
परंतु क्विनोआ सारखे उच्च फायबर असलेले पदार्थ संपूर्ण संतुलित आहाराचा भाग होतात व वजन कमी करण्यात मदत करू शकतात.
Read – Hazelnut in Marathi
Quinoa allergy in marathi
क्विनोआ हे एक स्वादिष्ट आणि लोकप्रिय दक्षिण अमेरिकन बियाणे आहे. सामान्य पौष्टिक गुणधर्मामुळे पुष्कळ लोक क्विनोआला सुपरफूड मानतात कारण त्यात फायबर, प्रथिने, पाणी आणि कार्बोहायड्रेट्स असतात.
क्विनोआमध्ये सोडियमचे प्रमाण कमी असते आणि कॅल्शियम, पोटॅशियम आणि लोहाचे प्रमाण जास्त असते, ज्यामुळे ते कोणत्याही आहाराचा निरोगी आणि पौष्टिक भाग बनते.
परंतु काही लोकांसाठी, क्विनोआ खाल्ल्याने पोटदुखी, त्वचेला खाज सुटणे, अंगावर उठणार्या पित्ताच्या गाठी आणि अन्न ऍलर्जीची इतर सामान्य लक्षणे दिसू शकतात. Quinoa बियाणे आणि त्याच्या लेपमध्ये सॅपोनिन संयुग असते, ज्यामुळे ही लक्षणे उद्भवू शकतात.
जर तुम्हाला क्विनोआची ऍलर्जी असेल किंवा तुम्ही सॅपोनिनसाठी संवेदनशील असाल तर याचा अर्थ असा नाही की तुम्हाला चवदार रेसिपी चुकवाव्या लागतील असे नाही. क्विनोआच्या कोटिंगपासून मुक्त होण्यासाठी तुम्ही क्विनोआ धुवू शकता किंवा इतर निरोगी धान्यांने ते बदलू शकता.
Read – Flowers name in marathi
Symptoms of a quinoa allergy in marathi
तुम्हाला क्विनोआची ऍलर्जी किंवा असहिष्णुता असल्यास, तुम्हाला खालील दिलेल्या लक्षणांचा अनुभव येऊ शकतो:
- त्वचा, फुफ्फुस आणि पचनमार्गात जळजळ
- दम्यासारखी लक्षणे घरघर येणे, श्वास लागणे, खोकला किंवा छातीत घट्ट होणे
- खाज सुटणे
- एक्जिमा
- त्वचेवर पोळ्या
- मळमळ
- उलट्या
- अतिसार
- पोटदुखी
क्विनोआ कसा शिजवावा?
क्विनोआ हे पटकन शिजणारे धान्य आहे. एक नियम म्हणून, आपण क्विनोआच्या 1 कपसाठी 1.3/4 ते 2 कप पाणी किंवा मटनाचा रस्सा वापरावा-चार सर्विंग्जच्या समतुल्य. क्विनोआचा कडू लेप काढून टाकण्यासाठी त्याला छाननी करून स्वच्छ धुवा.
नंतर, क्विनोआ, द्रव आणि मीठ-जर तुम्ही ते वापरणे पसंत करत असाल तर-मध्यम सॉसपॅनमध्ये घाला आणि उकळवा. उष्णता कमी करा आणि पॅन झाकून ठेवा. द्रव शोषले जाईपर्यंत आणि धान्य उघडे असल्यासारखे दिसू लागेपर्यंत क्विनोआ उकळू द्या, सुमारे 15 मिनिटे.
एकदा पूर्ण शिजल्यावर, बर्नरमधून सॉसपॅन काढून टाका आणि क्विनोआला 10 मिनिटे झाकून राहू द्या.
क्विनोआ खाण्याचे काही तोटे आहेत का?
इतर कोणत्याही गोष्टीप्रमाणेच तुम्ही क्विनोआ माफक प्रमाणात खाल्ला पाहिजे. उदाहरणार्थ, तंतुमय पदार्थांच्या अतिसेवनामुळे पोटदुखी, गॅस आणि सूज, बद्धकोष्ठता आणि अतिसार होऊ शकतो.
Recipe of Quinoa in Marathi
क्विनोआची ही रेसिपी तुमच्या जेवणाच्या टेबलावर निरोगी, पौष्टिक जेवण जोडण्याचा उत्तम मार्ग आहे. साहित्य सोपे आहेत आणि डिश पटकन एकत्र येते, यामुळे व्यस्त आठवड्याच्या रात्रीसाठी एक उत्तम पर्याय बनतो.
साहित्य:
– 1 कप न शिजवलेला क्विनोआ
– 2 कप पाणी
– 1 टीस्पून ऑलिव्ह ऑईल
– 1/2 टीस्पून मीठ
– 1/4 कप चिरलेली ताजी अजमोदा (ओवा)
कृती:
- क्विनोआ एका बारीक जाळीच्या गाळणीत स्वच्छ धुवा.
- मध्यम-उच्च आचेवर मध्यम सॉसपॅनमध्ये ऑलिव्ह तेल गरम करा. क्विनोआ घाला आणि 2 मिनिटे टोस्ट करा, सतत ढवळत रहा.
- पाणी आणि मीठ घाला आणि उकळी आणा. उष्णता कमी करा, पॅन झाकून ठेवा आणि 15 मिनिटे उकळवा.
- गॅसवरून काढा आणि 5 मिनिटे बसू द्या. एक काटा सह फ्लफ आणि अजमोदा (ओवा) मध्ये नीट ढवळून घ्यावे. गरम किंवा थंड सर्व्ह करा.
Frequently Asked Questions
Quinoa in marathi: क्विनोआ ला मराठीमध्ये राजगिरा असे म्हटले जाते, तसेच हिंदी मध्ये कीनुआ असे म्हटले जाते. राजगिरा एक औषधी व आहार संपूर्ण खाद्य आहे.
होय, क्विनोआमध्ये विविध महत्त्वपूर्ण अमीनो एसिड असतात जे केसांच्या रोमांना बळकट करतात. क्विनोआ टाळूचे देखील पोषण करते आणि केसांचे नुकसान दुरूस्त करते.
क्विनोआ त्वचेसाठी उत्कृष्ट आहे. आपल्या त्वचेसाठी क्विनोआचे जास्तीत जास्त फायदे मिळवण्यासाठी आपण शिजवलेले क्विनोआ, दूध, दही आणि काही बदाम तेलाचे थेंब वापरून फेस पॅक बनवू शकता.
ब्राऊन राईस आणि गव्हापेक्षा जास्त कॅलरी असल्याने हे वजन वजन वाढवू शकते. अनावश्यक वजन वाढू नये म्हणून नेहमी मध्यम प्रमाणात क्विनोआ खावे.
शिजवलेल्या क्विनोआच्या 1 कपमध्ये जवळजवळ 40 ग्रॅम कार्बोहायड्रेट्स असतात. क्विनोआमध्ये पोषक तत्वांचे प्रमाण जास्त असले तरी कार्बोहायड्रेट ने कमी नसते.
शिजवलेल्या क्विनोआच्या 1 कपमध्ये सुमारे 220 कॅलरी असतात. तर, 1/2 कप शिजवलेल्या क्विनोआमध्ये 110 कॅलरी असतील.
तर मित्रानो आशा करतो तुम्हाला Health Benefits Of Quinoa In Marathi ची संपूर्ण माहिती मिळाली असेल आणि जर तुम्हाला quinoa meaning in marathi बद्दल काही प्रश्न असल्यास खाली कमेंट करून कळवा.
