हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय शोधताय? किंवा हिमोग्लोबिन कमी होण्याची कारणे, हिमोग्लोबिन म्हणजे काय व हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे असे निरनिराळे प्रश्न तुम्हाला पडले असल्यास तुम्ही एकदम बरोबर ठिकाणी आलेले आहात.
तसे तर हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय खालील लेखात विस्तारीतपणे दिलेले आहेत मात्र हिमोग्लोबिन वाढवण्याचा एक सोप्पा घरगुती उपाय म्हणजे Iron and Folic Acid Tablets चे दिवसातून दोन वेळा सेवन चालू करणे.
सध्या इंटरनेटवर अनेक हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय दिलेले आहेत मात्र एकही उपाय सक्षम किंवा समृद्ध नाही. म्हणूनच आजच्या लेखात आपण प्रभावी घरगुती उपाय दिलेले आहेत व सोबतच हिमोग्लोबिन ची संपूर्ण माहिती दिलेली आहे.
खालील लेखात दिलेले मुद्दे:
- हिमोग्लोबिन म्हणजे काय,
- हीमोग्लोबिन ची सामान्य पातळी,
- हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे,
- हिमोग्लोबिन कमी होण्याची कारणे,
- हीमोग्लोबिन टॉनिक/औषध,
- हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय.
हिमोग्लोबिन म्हणजे काय?
हिमोग्लोबिन हे तुमच्या लाल रक्तपेशींमधील एक प्रथिन आहे जे तुमच्या शरीराच्या अवयवांमध्ये आणि ऊतींमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेते आणि तुमच्या अवयवांमधून आणि ऊतकांमधून कार्बन डायऑक्साइड तुमच्या फुफ्फुसात परत नेते.
जर हिमोग्लोबिन चाचणीत तुमचे हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा कमी असल्याचे दिसून आले, तर याचा अर्थ तुमच्याकडे लाल रक्तपेशींची संख्या कमी आहे म्हणजेच तुम्हाला अ‍ॅनिमिया झालेला आहे.
हीमोग्लोबिन ची सामान्य पातळी किती असते?
हिमोग्लोबिनसाठी सामान्य पातळी आहे:
- पुरुषांसाठी – 13.2 ते 16.6 ग्रॅम प्रति डेसीलिटर
- महिलांसाठी – 11.6 ते 15 ग्रॅम प्रति डेसीलिटर
हिमोग्लोबिन कमी होण्याची कारणे
जर तुमची हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा कमी असेल म्हणजेच तुम्हाला अनेमिया झाला असेल तर याचे वेगवेगळे कारण आहेत. हिमोग्लोबिन कमी होण्याची कारणे आहेत:
- लोह कमतरता
- व्हिटॅमिन बी -12 ची कमतरता
- फोलेटची कमतरता
- रक्तस्त्राव
- अस्थिमज्जावर परिणाम करणारे
- कर्करोग, जसे की ल्युकेमिया
- मूत्रपिंडाचा आजार
- यकृत रोग
- थायरॉईड कमी होणे
- थॅलेसेमिया – एक अनुवांशिक विकार ज्यामुळे हिमोग्लोबिन आणि लाल रक्तपेशी कमी होतात
जर तुम्हाला पूर्वी अनेमियाचे निदान झाले असेल, आणि हिमोग्लोबिनची पातळी सामान्यपेक्षा कमी असेल तर तुमची उपचार योजना बदलण्याची गरज असू शकते.
हिमोग्लोबिन जास्त होण्याची कारणे
होय हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा जास्त देखील होऊ शकते, अशे अनेक आजार व आहेत ज्यामुळे हे होऊ शकते. हिमोग्लोबिन जास्त होण्याची कारणे आहेत:
- पॉलीसिथेमिया – हा एक रक्त विकार
- ज्यामध्ये तुमची अस्थिमज्जा खूप जास्त
- लाल रक्तपेशी बनवते
- फुफ्फुसाचा आजार
- निर्जलीकरण
- उंचावर राहणे
- अधिक धूम्रपान करणे
- शरीर जळने
- जास्त उलट्या होणे
- अत्यंत अधिक शारीरिक व्यायाम
जर तुमची हिमोग्लोबिन पातळी सामान्यपेक्षा कमी किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल, तर तुमचे डॉक्टर इतर चाचण्यांसोबत हिमोग्लोबिन चाचणीच्या परिणामांचे मूल्यांकन करू शकतात किंवा पुढील स्टेप्स निर्धारित करण्यासाठी अतिरिक्त चाचण्या आवश्यक असू शकतात.
हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे / शरीरातील रक्त कमी होण्याची लक्षणे
हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे अनेक आहेत व ती सर्वानाच सारखी दिसून येतात असे नाही. तसेच लक्षणांची तीव्रता ते कशामुळे होत आहे यावर अवलंबून असते. हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे आहेत:
- थकवा
- अशक्तपणा
- फिकट गुलाबी किंवा पिवळसर त्वचा
- अनियमित हृदयाचे ठोके
- दम लागणे
- चक्कर येणे किंवा चक्कर आल्यासारखे वाटणे
- छातीत दुखणे
- थंड हात पाय
- डोकेदुखी
सुरुवातीला, अशक्तपणा इतका सौम्य असू शकतो की तुम्हाला ते लक्षात येत नाही. पण अशक्तपणा वाढल्याने हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे आणखीनच तीव्र गतीने वाढतात.
वाचा: रोगप्रतिकारक शक्ती म्हणजे काय ? रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय
आता आपण पाहणार आपला आजच्या लेखातील महत्वाचा मुद्दा म्हणजेच हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय. आपण इथे १०० टक्के आयुर्वेदिक उपाय नमूद केलेले आहेत.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी औषधांच्या दुकानात बरेच उपाय आहेत, परंतु काही घरगुती उपचार कमी हिमोग्लोबिन असलेल्या रूग्णांसाठी जादुई प्रभाव निर्माण करणारे आढळले आहेत. तुम्हाला या हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय उपचारांबद्दल अधिक जाणून घ्यायचे असल्यास, खाली वाचा.
1.बीटरूट
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून बीटरूट हे अतिशय सोप्पा पर्याय आहे. तुम्ही हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी बीटरुटवर पूर्ण विश्वास ठेवू शकता. ही भाजी नैसर्गिक लोहाने समृद्ध असल्याने रक्तातील हिमोग्लोबिनचे प्रमाण वाढवण्यास मदत करते. म्हणून, दीर्घकाळापर्यंत बीटरुटचे सेवन केल्याने, रक्तातील ऑक्सिजनची पातळी हळूहळू वाढते.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून तुम्ही बीटरूट शिजवलेल्या स्वरूपात किंवा कच्चा सॅलड म्हणून खाऊ शकता. वैकल्पिकरित्या, तुम्ही या बीटरूटला मॅश किंवा ज्यूस करून देखील घेऊ शकता.
2.पालक
हिमोग्लोबिन तयार होण्यासाठी महत्वाचे आहे फोलिक एसिड, लोह आणि झिंक या तीन गोष्टी मिळून हिमोग्लोबिन बनते. रक्तातील फॉलीक ऍसिडच्या कमतरतेमुळे रक्तप्रवाह मानवी शरीरात आवश्यक तेवढे हिमोग्लोबिन तयार करू शकत नाही तेव्हा अनेमिया होतो.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून पालक भाजीचे नियमित सेवन केल्यास अशा वैद्यकीय परिस्थिती हाताळल्या जाऊ शकतात. ही पानेदार हिरवी पालक व्हिटॅमिन बी 12, फॉलिक ऍसिड आणि इतर महत्वाच्या पोषक तत्वांचा नैसर्गिक स्त्रोत आहे आणि जर तुम्ही याला तुमच्या दैनंदिन डाएटचा भाग बनवले तर त्याचे अनुकूल परिणाम लवकरच दिसून येतील.
3.काळे तीळ/कलोंजी
हिमोग्लोबिन कमी असलेल्या रुग्णांसाठी काळे तीळ आश्चर्यकारक काम करू शकतात. हे कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि लोहाने समृद्ध असतात, हे सर्व पोषक तत्वे आपल्या लोहाची पातळी वाढवण्यासाठी अत्यंत आवश्यक असतात. शिवाय तिळाच्या सेवनाने शरीरातील लोह शोषण्यास देखील मदत होते.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून तुम्ही कलोंजी बिया अर्धा ग्लास पाण्यात भिजवून दुसऱ्या दिवशी सकाळी खाव्यात.
4.खजूर, मनुके आणि अंजीर
मनुके आणि खजूर हे व्हिटॅमिन सी आणि लोहाचे उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत. व्हिटॅमिन सी रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यास मदत करते, त्यामुळे तुमच्या शरीराला लोह अधिक कार्यक्षमतेने शोषण्यास मदत होते.
दुसरीकडे, गोड अंजीर, लोह, व्हिटॅमिन ए, मॅग्नेशियम आणि फोलेटच्या चांगुलपणाने भरलेले असतात.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून मूठभर भिजवलेले अंजीर, खजूर आणि मनुका आठवड्यातून किमान तीनदा सकाळी खाल्ल्याने तुमची हिमोग्लोबिनची पातळी सुधारू शकते.
5.केळी
केळीमध्ये आवश्यक पोषक, व्हिटॅमिन सी, फोलेट, पोटॅशियम आणि लोह भरपूर प्रमाणात असतात. तुमच्या शरीराला लाल रक्तपेशी निर्माण करण्यासाठी आणि हिमोग्लोबिनची संख्या सुधारण्यासाठी आवश्यक असलेली प्रत्येक गोष्ट यामध्ये आहे.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून हिरवी किंवा पिकलेली केळी खाल्ल्याने लोहाची पातळी लक्षणीय फरकाने सुधारण्यास मदत होते.
6.लिंबूवर्गीय फळे
अनेक अभ्यासात असे आढळून आले आहे की व्हिटॅमिन सीच्या नियमित सेवनाने तीव्र अशक्तपणामुळे ग्रस्त असलेल्या रुग्णांच्या स्थितीत सुधारणा झाली आहे. व्हिटॅमिन सी रक्ताला जास्त प्रमाणात लोह शोषण्यास मदत करते.
म्हणूनच, संत्रा, लिंबू, गोड लिंबू किंवा लिंबू हे हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून उपयोगी आहेत. तुम्ही कोणत्याही स्वरूपातील व्हिटॅमिन सीचे नैसर्गिक स्त्रोत नियमितपणे खाण्याची सवय लावा जेणेकरून तुमचे हिमोग्लोबिन आपली सामान्य पातळी राखेल.
7.सफरचंद व बीटरूटचा रस
दररोज एक सफरचंद खाल्याने हिमोग्लोबिनची सामान्य पातळी राखण्यास मदत होऊ शकते, कारण सफरचंदांमध्ये लोह आणि इतर आरोग्यास अनुकूल घटक असतात जे निरोगी हिमोग्लोबिन मोजणीसाठी आवश्यक असतात.
तुम्ही एकतर दिवसातून 1 सफरचंद खाऊ शकता किंवा ½ कप सफरचंद आणि बीटरूटच्या रसाने बनवलेला रस दिवसातून दोनदा पिऊ शकता. अतिरिक्त चवसाठी आले किंवा लिंबाचा रस घाला.
8.तांब्याची भांडी वापरा
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय म्हणून तांब्याच्या भांड्यात साठवलेले पाणी पिण्याची आयुर्वेदिक औषधीय प्रणालीस शिफारस केली गेली आहे. हे शरीराला नैसर्गिक खनिजांसह पुनर्संचयित करण्यास आणि लोहाची पातळी वाढविण्यास मदत करते.
तांब्याच्या बाटलीत पाणी प्या आणि लोहाचे सेवन वाढवण्यासाठी आवश्यक असेल तेव्हा ते प्या.
9.डाळिंब
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय करण्यासाठी किमान 10 डाळिंबाचे दाणे रात्रभर भिजत ठेवावे. सकाळी उठल्यावर बिया काढून टाका आणि 3-4 आठवडे याउपायाचा सेवन करा.
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी आहार योजना
आता तुम्हाला हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय बद्दल कल्पना आली आहे, आणि आता तुमच्यासाठी संतुलित आहार योजना तयार करण्याची वेळ आली आहे ज्यामुळे हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी मदत होईल.
- लोहाचे शोषण रोखणारे पदार्थ किंवा पेये असलेले लोहयुक्त पदार्थ खाऊ नका.
- यामध्ये कॅल्शियम, कॉफी, चहा, अंडी आणि अशा पदार्थांचा समावेश आहे.
- लोहयुक्त पदार्थ खा ज्यात व्हिटॅमिन सी देखील आहे. संत्री, स्ट्रॉबेरी आणि टोमॅटो यांसारखे फळ लोहाचे शोषण सुधारतात.
- जर्दाळू, बीटरूट आणि लाल मिरची यांसारख्या पदार्थांसह बीटा कॅरोटीन असलेले लोहयुक्त पदार्थ खा.
- वरील मुद्द्याचे पालन करताना, दोन्ही एकत्र सेवन करण्याचा प्रयत्न करा.
- फोलेट आणि व्हिटॅमिन बी-12 भरपूर असलेले पदार्थ आहारात समाविष्ट करा.
आता, खाली काही सामान्य पदार्थ आहेत जे तुम्ही अनेमियावर उपचार करण्यासाठी घेऊ शकता:
- हिरव्या पालेभाज्या- हे नॉनहेम लोहाचे काही उत्तम स्रोत आहेत (वनस्पतींच्या खाद्यपदार्थांमध्ये आढळतात). या हिरव्या भाज्यांमध्ये पालक, ब्रोकली, आलू मेथी यांचा समावेश आहे.
- मांस आणि मच्छि- लोह मांसात भरलेले असतात आणि त्यात लाल मांस, कोकरू आणि हरणाचे मांस यांसारखे पदार्थ समाविष्ट असतात.
- यकृत- हे इतर खाद्यपदार्थां इतके मोहक वाटणार नाही, परंतु हे एक अदम्य सत्य आहे की यकृत लोहाने समृद्ध स्रोत आहे.
- फोर्टिफाइड फूड्स- हे खाद्यपदार्थ काही विशिष्ट जीवनसत्त्वे आणि खनिजांनी युक्त असतात जे अन्यथा नैसर्गिकरित्या उपस्थित नव्हते. संत्र्याचा रस, पास्ता, पांढरा तांदूळ यासारखे अनेक पदार्थ लोहाने मजबूत असतात आणि तुम्ही ते तुमच्या प्रणालीमध्ये घ्यावेत.
- बीन्स- शाकाहारी लोकांसाठी, विविध प्रकारच्या बीन्स लोहाचा चांगला स्रोत आहेत. चणे, राजमा, सोयाबीन, खारीक, बदाम इत्यादि असे काही प्रकार आहेत जे या खनिजाने भरलेले आहेत.
- नट आणि बिया- तुम्ही एकतर हे खनिज समृद्ध अन्न स्वतःच खाऊ शकता किंवा दही आणि सॅलड सारख्या गोष्टींवर शिंपडू शकता. भोपळ्याच्या बिया, काजू, पाइन नट्स, पिस्ता हे काही नट आणि बिया आहेत.
वाचा: वजन वाढवण्यासाठी काय खावे – Weight Gain Food In Marathi
Frequently Asked Questions
हिमोग्लोबिन वाढवण्यासाठी घरगुती उपाय करण्यासाठी किमान 10 डाळिंबाचे दाणे रात्रभर भिजत ठेवावे. सकाळी उठल्यावर बिया काढून टाका आणि 3-4 आठवडे या उपायाचा सेवन करा.
हिमोग्लोबिन हे तुमच्या लाल रक्तपेशींमधील एक प्रथिन आहे जे तुमच्या शरीराच्या अवयवांमध्ये आणि ऊतींमध्ये ऑक्सिजन वाहून नेते आणि तुमच्या अवयवांमधून आणि ऊतकांमधून कार्बन डायऑक्साइड तुमच्या फुफ्फुसात परत नेते.
हिमोग्लोबिन कमी होण्याची लक्षणे आहेत:
- थकवा
- अशक्तपणा
- फिकट गुलाबी किंवा पिवळसर त्वचा
- अनियमित हृदयाचे ठोके
- दम लागणे
- चक्कर येणे किंवा चक्कर आल्यासारखे वाटणे
- छातीत दुखणे
- थंड हात पाय
- डोकेदुखी
हीमोग्लोबिन टॉनिक/औषध आहेत Nuralz Ironal Syrup, DR. MOREPEN Iron & Zinc Tablets, Ayurveda Hemoglobin Booster Juice
