आजच्या या भागदौडीच्या जीवनात शुगर म्हणजेच रक्तातील साखर हा एक अड़चणीचाच विषय बनलाय. कारण डायबिटीस हा जवळपास सर्वात सामान्य स्वयंप्रतिरक्षित म्हणून भारतात उदयास आलेला आहे.
म्हणूनच आजच्या लेखात आपण जाणून घेणार आहोत:
- शुगर लेव्हल किती पाहिजे? रक्तातील साखरेचे प्रमाण किती असावे?
- शुगर ची माहिती,
- शुगर कमी होण्याची लक्षणे,
- शुगर ची लक्षणे सांगा,
- शुगर कमी करण्याचे उपाय,
शुगर ची माहिती / रक्तातील साखर माहिती इन मराठी
शुगर ची माहिती हा लेख आम्ही लिहिण्याचे मुख्य कारण म्हणजे मराठी भाषिकांना इंटरनेटवर असलेली शुगर ची माहिती आपल्या मायबोलीत म्हणजेच मराठीत वाचायला मिळेल जेणेकरून ते त्यांच्या शुगर लेव्हल व मधुमेहाचे नियोजन करू शकतील.
रक्तातील साखर किंवा शुगर ही तुमच्या रक्तातील मुख्य साखर आहे. ही शुगर तुम्ही खात असलेल्या अन्नातून येते आणि तुमच्या शरीराचा उर्जेचा मुख्य स्त्रोत असते. उर्जेसाठी वापरण्यासाठी तुमचे रक्त तुमच्या शरीराच्या सर्व पेशींमध्ये ग्लुकोज (शुगर) प्रत्येक अवयवांकडे वाहून नेते.
तुम्हाला मधुमेह असल्यास, तुमच्या रक्तातील साखरेची लेव्हल (रक्तातील साखरेचे प्रमाण) तुमच्या लक्ष्य श्रेणीमध्ये ठेवणे फार महत्वाचे आहे. आपल्याला दररोज अनेक वेळा रक्तातील साखर तपासण्याची आवश्यकता असू शकते.
तुमचे डॉक्टर तुम्हाला A1C नावाची रक्त तपासणी देखील करायला. हे गेल्या तीन महिन्यांतील तुमच्या रक्तातील साखरेची सरासरी पातळी तपासते. जर तुमची रक्तातील साखर खूप जास्त असेल, तर तुम्हाला औषधे जसे कि (Amlodipine Tablet)घ्यावी लागतील आणि/किंवा विशेष आहाराचे पालन करावे लागेल.
वाचा: मधुमेह हैराण करतोय? मग करा हे साधे सोप्पे व प्रभावी मधुमेह घरगुती उपाय
मधुमेह शुगर सोबत कसा जोडलेला आहे?
मधुमेह हा एक आजार आहे ज्यामध्ये तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी खूप जास्त होते. कालांतराने, तुमच्या रक्तात जास्त शुगर असल्याने गंभीर समस्या उद्भवू शकतात.
तुम्हाला मधुमेह नसला तरीही, काहीवेळा तुम्हाला रक्तातील साखरेची समस्या होऊ शकते यामध्ये तुमची शुगर खूप कमी किंवा खूप जास्त होऊ शकते.
संतुलित आहार, व्यायाम आणि तुम्हाला आवश्यक असलेली मधुमेहाची कोणतीही औषधे घेण्याचे नियमित वेळापत्रक ठेवणेयांस मदत करू शकते.
शुगर लेव्हल नियंत्रणात ठेवणे का महत्वाचे आहे?
सोप्प्या भाषेत सांगायचं झालं तर हृदयविकार, दृष्टी कमी होणे आणि किडनी रोग यासारख्या दीर्घकालीन, गंभीर आरोग्य समस्या टाळण्यासाठी किंवा त्यांचा विलंब करण्यास मदत करण्यासाठी आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी शक्य तितक्या आपल्या लक्ष्य श्रेणीमध्ये ठेवणे महत्वाचे आहे.
तुमच्या लक्ष्य श्रेणीमध्ये राहणे तुमची ऊर्जा आणि मूड सुधारण्यास देखील मदत करू शकते. मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी रक्तातील साखरेबद्दल सामान्य प्रश्नांची उत्तरे खाली दिलेली आहेत.
वाचा: Ragi meaning in marathi
शुगर लेव्हल किती पाहिजे? रक्तातील साखरेचे प्रमाण किती असावे?
शुगर लेव्हल किती पाहिजे किंवा रक्तातील साखरेचे प्रमाण किती असावे? हे दोन अत्यंत महत्वाचे प्रश्न आहेत कारण तुम्ही जेव्हा मधुमेहाशी लढा देता तेव्हा तुमचा सर्वात मोठा प्रतिस्पर्धी असतो तो म्हणजे शुगर लेव्हल किंवा रक्तातील साखरेची पातळी.
रक्तातील साखरेचे किंवा शुगर लेव्हल ची सामान्य पातळी खाली दिलेली आहे ती नियंत्रणात ठेवण्याचा प्रयत्न करा.
- जेवण करण्यापूर्वी (उपाशीपोटी): 80 ते 130 mg/dL.
- जेवण करून झाल्यानंतर दोन तास: 180 mg/dL पेक्षा कमी.
तुमचे वय, तुमच्या कोणत्याही अतिरिक्त आरोग्य समस्या आणि इतर घटकांवर अवलंबून तुमचे रक्तातील साखरेचे प्रमाण (शुगर लेव्हल) भिन्न असू शकते.
तुमच्यासाठी कोणते शुगर लेव्हल चे लक्ष्य सर्वोत्तम आहे याबद्दल तुमच्या डॉक्टरांशी बोलून खात्री करा.
मी माझ्या रक्तातील शुगर लेव्हल कशी तपासू शकतो?
तुमची रक्तातील शुगर लेव्हल तपासण्यासाठी ब्लड शुगर मीटर (याला ग्लुकोमीटर देखील म्हणतात) किंवा सतत ग्लुकोज मॉनिटर (CGM) हे यंत्र वापर वापरा.
ब्लड शुगर मीटर म्हणजेच ग्लुकोमीटर रक्ताच्या लहान नमुन्यातील साखरेचे प्रमाण मोजते, सामान्यतः तुमच्या बोटाच्या टोकावरून रक्ताचा एक थेंब या मीटर मध्ये घातला जातो.
हे अत्याधुनिक ब्लड शुगर मीटर दर काही मिनिटांनी तुमची रक्तातील शुगर मोजण्यासाठी त्वचेखाली घातलेला सेन्सर वापरतो.
रक्तातील शुगर लेव्हल किती व कधी तपासावी?
तुम्ही तुमची शुगर लेव्हल किती वेळा व कधी तपासायची हे तुमच्या मधुमेहाचा प्रकार आणि तुम्ही मधुमेहाची औषधे घेत असल्यास त्यावर अवलंबून आहे.
तुमच्या शुगर लेव्हल तपासण्यासाठी ठराविक वेळा समाविष्ट आहेत:
- जेव्हा तुम्ही सकाळी उठता,
- तुम्ही काहीही खाण्यापूर्वी किंवा पिण्यापूर्वी.
- जेवण करण्यापूर्वी.
- जेवणानंतर दोन तासांनी.
झोपण्याच्या वेळी.
जर तुम्हाला टाइप 1 मधुमेह असेल किंवा टाइप 2 मधुमेह असेल आणि तुम्ही इन्सुलिन घेत असाल किंवा अनेकदा किंवा तुमच्या रक्तातील साखर सतत कमी राहत असेल, तर तुमचे डॉक्टर तुम्हाला तुमच्या रक्तातील साखरेची अधिक वेळा तपासणी करू शकतात, जसे की तुम्ही शारीरिकरित्या सक्रिय असण्यापूर्वी आणि नंतर.
शुगर कमी होण्याची कारणे
सामान्यरित्या 70 mg/dL पेक्षा कमी शुगर लेव्हल हि कमी मानली जाते. शुगर कमी होणे ज्याला हायपोग्लाइसेमिया असे देखील म्हणतात याची अनेक कारणे आहेत, ज्यात जेवण न करणे, जास्त इंसुलिन घेणे, मधुमेहाची इतर औषधे घेणे, सामान्यपेक्षा जास्त व्यायाम करणे आणि मद्यपान करणे समाविष्ट आहे.
शुगर कमी होण्याची लक्षणे
शुगर कमी होण्याची लक्षणे ही प्रत्येकासाठी वेगळी असतात. मात्र सामान्य लक्षणांमध्ये समाविष्ट आहे:
- अंग थरथरणे.
- प्रचंड घाम येणे.
- अस्वस्थता किंवा चिंता वाढणे.
- चिडचिड किंवा गोंधळ होऊन जाणे.
- चक्कर येणे.
- तीव्र भूक लागणे.
तुमची शुगर कमी होण्याची लक्षणे कोणती आहेत हे प्रत्येक वेळेस जाणून घ्या किंवा नोट करून ठेवा जेणेकरून तुम्ही रक्तातील साखरेची कमी लवकर पकडू शकता आणि त्यावर उपचार करू शकता.
जर तुम्हाला वाटत असेल की तुमच्यात रक्तातील शुगर कमी आहे व तुम्हाला कुठलीही शुगर कमी होण्याची लक्षणे नसली तरीही ती तपासा. कमी रक्तातील शुगर धोकादायक असू शकते आणि शक्य तितक्या लवकर त्यांचे उपचार केले पाहिजे.
कमी शुगर कशी नियंत्रणात करावी?
रक्तातील साखरेची कमी पातळीवर उपचार करण्यासाठी तुमचा औषध सोबत ठेवा. तुम्हाला डळमळीत, घाम येणे किंवा खूप भूक लागल्यास किंवा इतर शुगर कमी होण्याची लक्षणे दिसून आल्यास, तुमची रक्तातील साखर त्वरित तपासा.
- ग्लुकोजच्या चार गोळ्या घ्या.
- एक ग्लास फळांचा रस प्या.
- चार औंस नियमित सोडा प्या, डायट सोडा नाही.
- स्वीट कॅंडीचे चार तुकडे खा.
वरील उपचार केल्यानंतर 15 मिनिटे थांबा आणि नंतर तुमच्या रक्तातील शुगर पुन्हा तपासा. तुमची रक्तातील साखर 70 mg/dL किंवा त्यापेक्षा जास्त होईपर्यंत वरीलपैकी एक उपचार पुन्हा करा आणि तुमचे पुढचे जेवण एक तास किंवा त्याहून अधिक अंतरावर असल्यास नाश्ता करून घ्या.
तुम्हाला कमी रक्तातील साखरेची समस्या असल्यास, तुमची उपचार योजना बदलण्याची गरज आहे का ते तुमच्या डॉक्टरांना विचारा.
रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढण्याची कारणे
आजारी असणे, ताणतणाव, नियोजित वेळेपेक्षा जास्त खाणे आणि स्वत:ला पुरेसे इन्सुलिन न देणे यासह अनेक गोष्टींमुळे रक्तातील साखरेची वाढ (हायपरग्लेसेमिया) होऊ शकते.
कालांतराने, उच्च रक्त शुगर दीर्घकालीन, गंभीर आरोग्य समस्या देऊ शकते. उच्च रक्तातील साखरेच्या लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- खूप थकवा जाणवतो.
- तहान लागणे.
- अंधुक दृष्टी होणे.
- जास्त वेळा लघवी करणे.
तुम्ही आजारी पडल्यास, तुमच्या रक्तातील साखरेचे व्यवस्थापन करणे कठीण होऊ शकते. तुम्ही नेहमीप्रमाणे खाऊ किंवा पिऊ शकत नाही, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी प्रभावित होऊ शकते.
जर तुम्ही आजारी असाल आणि तुमच्या रक्तातील साखर २४० mg/dL किंवा त्याहून अधिक असेल, तर केटोन्ससाठी तुमच्या लघवीची तपासणी करण्यासाठी ओव्हर-द-काउंटर केटोन टेस्ट किट वापरा आणि तुमचे केटोन्स जास्त असल्यास तुमच्या डॉक्टरांना कॉल करा.
उच्च केटोन्स हे डायबेटिक केटोअॅसिडोसिसचे प्रारंभिक लक्षण असू शकते, जी वैद्यकीय आणीबाणी आहे आणि त्यावर त्वरित उपचार करणे आवश्यक असते.
उच्च रक्तातील साखरेचा उपचार कसा करावा?
तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी तुमच्या लक्ष्य श्रेणीमध्ये कशी ठेवावी याबद्दल तुमच्या डॉक्टरांशी बोला. डॉक्टर पुढील गोष्टी सुचवू शकतात:
- जीवनात अधिक सक्रिय व्हा. नियमित व्यायामामुळे तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात राहण्यास मदत होते. महत्त्वाचे: तुमच्या मूत्रात केटोन्स असल्यास व्यायाम करू नका. यामुळे तुमची रक्तातील साखर आणखी वाढू शकते.
- डॉक्टरांच्या निर्देशानुसार औषध घ्या. तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी जास्त असल्यास, तुम्ही किती औषध घ्याल किंवा किती घ्यावे, हे तुमचे डॉक्टर वेळेनुसार बदलू शकतात.
- आपल्या मधुमेह जेवण योजनेचे अनुसरण करा. तुम्हाला ते चिकटून राहण्यात अडचण येत असल्यास तुमच्या डॉक्टरांना किंवा आहारतज्ज्ञांना मदतीसाठी विचारा. यासाठी आमचा मधुमेह आहार तक्ता बघा.
- तुमच्या डॉक्टरांच्या निर्देशानुसार तुमच्या रक्तातील साखर वेळेवर तपासा. आपण आजारी असल्यास किंवा आपल्याला उच्च किंवा कमी रक्तातील साखरेची चिंता असल्यास अधिक वेळा तपासा.
माझ्या रक्तातील शुगर लेव्हल व्यवस्थापित करण्यासाठी मी आणखी काय करू शकतो?
भरपूर फळे आणि भाज्यांसह निरोगी आहार घेणे, निरोगी वजन राखणे आणि नियमित शारीरिक क्रियाकलाप करणे या सर्व गोष्टींनी शुगर लेव्हल नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होऊ शकते. इतर टिपांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी कशामुळे वर किंवा खाली जाते हे पाहण्यासाठी लक्षणे लिहून ठेवा.
- नियमित वेळी जेवण करा, आणि जेवण वगळू नका.
- कमी कॅलरी, सॅच्युरेटेड फॅट, ट्रान्स फॅट, साखर आणि मीठ असलेले पदार्थ निवडा.
- तुमचे अन्न, पेय आणि शारीरिक हालचालींचा देखील मागोवा घ्या.
- रस किंवा सोडा ऐवजी पाणी प्या.
- अल्कोहोलयुक्त पेये मर्यादित करा.
- गोड खाण्यासाठी फळ निवडा.
- तुमचे अन्नाचे भाग नियंत्रित करा (उदाहरणार्थ, प्लेट पद्धत वापरा: तुमची अर्धी प्लेट पिष्टमय नसलेल्या भाज्यांनी, एक चतुर्थांश पातळ प्रथिने आणि एक चतुर्थांश धान्य किंवा पिष्टमय अन्नाने भरा).
Frequently Asked Questions
रक्तातील साखरेचे किंवा शुगर लेव्हल ची सामान्य पातळी खाली दिलेली आहे ती नियंत्रणात ठेवण्याचा प्रयत्न करा.
- जेवण करण्यापूर्वी (उपाशीपोटी): 80 ते 130 mg/dL.
- जेवण करून झाल्यानंतर दोन तास: 180 mg/dL पेक्षा कमी.
शुगर कमी होण्याची लक्षणे ही प्रत्येकासाठी वेगळी असतात. मात्र सामान्य लक्षणांमध्ये समाविष्ट आहे:
- अंग थरथरणे.
- प्रचंड घाम येणे.
- अस्वस्थता किंवा चिंता वाढणे.
- चिडचिड किंवा गोंधळ होऊन जाणे.
- चक्कर येणे.
- तीव्र भूक लागणे.
A1C चाचणी ही एक साधी रक्त चाचणी आहे जी मागील 2 किंवा 3 महिन्यांतील तुमच्या रक्तातील साखरेची सरासरी पातळी मोजते. ही चाचणी प्रयोगशाळेत किंवा तुमच्या डॉक्टरांच्या कार्यालयात केली जाते.
रक्तातील साखर किंवा ग्लुकोज ही तुमच्या रक्तातील मुख्य साखर आहे. हे तुम्ही खात असलेल्या अन्नातून येते आणि तुमच्या शरीराचा उर्जेचा मुख्य स्त्रोत आहे.
उच्च रक्तातील साखरेची चिन्हे नेहमीच दिसून येत नाहीत. जर एखाद्याच्या रक्तातील साखरेची पातळी खूप जास्त असेल, तर त्यांना अंधुक दिसणे, तहान लागणे, थकवा जाणवणे आणि वारंवार लघवी होणे हि लक्षणे दिसून येतात.
