रोगप्रतिकारक शक्ती म्हणजे काय ? Immunity Meaning in Marathi
रोग प्रतिकारशक्तीची व्याख्या एक जटिल जैविक प्रणाली म्हणून केली जाऊ शकते ज्यामध्ये स्वतःचे जे काही आहे ते ओळखण्याची आणि सहन करण्याची आणि जे परदेशी (स्वतःचे नसलेले) आहे ते ओळखण्याची आणि नाकारण्याची क्षमता असते.
रोगप्रतिकारक शक्ती आपल्या जीवनात फार मौल्यवान आहे जीच्याशिवाय आपलं जगणं फार अवघड आहे, आपल्या आजूबाजूच्या वातावरणात कित्तेक जीवघेणे बॅक्टेरिया, व्हायरस, पॅरेसाईट असतात, आपली रोगप्रतिकारक शक्तीच आपल्याला ह्यांच्यापासून सरंक्षण देते.
इथे शक्ती हा शब्द सांइंटिफिक संदर्भात वापरला आहे ज्याला कुठलीही जादूची शक्ती समजू नका.
रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होण्याची कारणे
रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होण्याच्या सामान्य कारणांमध्ये खालील कारणे समाविष्ट आहे:
- धुम्रपान
- दारू पिणे
- खराब पोषण
- केमोथेरपी किंवा इतर कर्करोग
- उपचारांसारखी औषधे
- संक्रमण: फ्लू, मोनो आणि गोवर
- स्वयंप्रतिकार विकार – संधिवात
- एचआयव्ही किंवा एड्स
जेव्हा तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती पाहिजे तशी काम करत नाही, तेव्हा डॉक्टर तुम्हाला सांगू शकतात की तुम्हाला “इम्यून सिस्टम डिसऑर्डर” आहे.
रोगप्रतिकारक शक्ती कशी वाढवायची ? रोगप्रतिकारक शक्ती कशी वाढवावी ?
- दिवसभर कोमट पाणी प्या.
- दररोज ३० मिनिटे योगासन, प्राणायाम व चिंतन (Meditation) करणे.
- दैनंदिन जेवणात हळद, जिरे, कोथिंबीर व लसूण वापरावी.
- पुरेपूर आठ तासाची झोप घ्या.
- शरीरातील ताण तणाव मॅनेज करा.
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी आयुर्वेदिक घरगुती उपाय
1.हळदीचे दूध
2.हर्बल टी
हर्बल टी मध्ये अँटिऑक्सिडंट्स भरपूर प्रमाणात असतात आणि त्यात दाहक-विरोधी गुणधर्म देखील असतात जे अनेक आजारांपासून दूर ठेवून तुमची प्रतिकारशक्ती मजबूत करू शकतात.
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी उपाय: चहा मध्ये तुलसी,दालचिनी, कालीमिर्च, सुंठी व लिंबाचा रस घालून चहा घ्यावा.
3.रोगप्रतिकारक बूस्टर शॉट
बारीक किसलेलं आलं घ्यावं व १० मिनिटे बाजूला ठेवणे, मध, हळद व पाण्यामध्ये आलं घालून मिश्रण घट्ट होईपर्यंत हालवावे, मिश्रण घट्ट झाल्यावर पिण्यासाठी तयार असेल. लिंबू, काळीमिरी सुद्धा घालू शकता.
4.पुदिनाची चहा
पुदिनाची चहा त्याच्या थंड गुणधर्मांसाठी आणि फुगवणे आणि अपचन यांसारख्या पाचन समस्या दूर करण्यासाठी ओळखला जातो. सुगंध देखील मळमळ आणि उलट्या कमी करण्यासाठी सांगितले गेले आहे.
पुदिना स्नायू शिथिल करणारे म्हणून कार्य करते आणि डोकेदुखी आणि मासिक पाळीच्या क्रॅम्पपासून आराम देते. पुदिना मिंटमध्ये अँटीबैक्टीरियल, अँटीव्हायरल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म आहेत, म्हणून ते ऍलर्जीमुळे किंवा सामान्य खोकला आणि सर्दीमुळे अडकलेल्या सायनसशी लढण्यास मदत करते.
5.तुळशीचा चहा
तुलसी मध्ये बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ, अँटीफंगल अँटीव्हायरल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे एखाद्याची प्रतिकारशक्ती सुधारते.
तुळशीचा चहा श्वसनाचे आजार टाळू शकतो आणि खोकला आल्यावर कफ कमी करू शकतो. हे तणाव कमी करण्यासाठी देखील ओळखले जाते, कारण ते शरीरातील तणाव संप्रेरक कोर्टिसोलची पातळी कमी करते. तुळशीमुळे शरीरातील रक्तातील साखर आणि कोलेस्ट्रॉलचे प्रमाण कमी होते.
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी आहार
रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी आहार मध्ये खालील धान्य व फळे समाविष्ट आहेत:
- लिंबू
- संत्रे
- पालक
- गाजर
- पुदिना
- कोथिंबीर
- हळद
- बीटरूट
- लसूण
- आले
- बदाम
- ब्रोकोली
- दही
- पपया
- किवी
