भारताचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे? हा साधारण MPSC मध्ये विचारला जाणारा सामान्य प्रश्न आहे. याचे उत्तर थोडे ट्रिकी असू शकते म्हणूनच तुम्ही तुम्हाला काय पर्याय दिलेले आहेत हे बारकाईने बघा. अन्यथा तुम्ही चुकीचे उत्तर देऊ शकता.
भारताचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे?
हवामानाच्या दृष्टीने भारताला अनेक प्रदेशांमध्ये विभागले जाऊ शकते. बहुतांश भागात, उष्णकटिबंधीय हवामान आढळून येते तसेच आतील भागात ओले आणि कोरडे उष्णकटिबंधीय हवामानाचे मिश्रण आहे.
उत्तरेकडील भागात आर्द्र उष्णकटिबंधीय हवामान आहे आणि पश्चिम किनारपट्टीवर ओले उष्णकटिबंधीय हवामान असते. देशाच्या मध्यभागी असलेल्या एका पट्टीमध्ये अर्ध-शुष्क हवामान देखील आढळून येते, जे उत्तर-पश्चिम दिशेला देखील पसरते.
भारताचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे?
- दमट
- मान्सून
- विषुववृत्तीय
- शीत
Answer – मान्सून
जरी भारतात विविध प्रकारचे हवामान आढळून येत असले तरीही जागतिक पातळीवर भारताचे हवामान मान्सून प्रकारचे मानले जाते.
भारताचे हवामान माहिती
कोपेन प्रणालीनुसार, भारतात सहा प्रमुख हवामान उपप्रकार आहेत, दक्षिणेकडील प्रदेशात उष्णकटिबंधीय ते समशीतोष्ण हवामान आणि हिमालयाच्या उत्तरेकडील भागात शीत अशा विलक्षण विविध प्रकारचे हवामान क्षेत्र भारतामध्ये आढळून येते.
भारतात उंच प्रदेशांमध्ये सतत हिवाळ्यातील बर्फवृष्टी होते. देशाच्या हवामानावर हिमालय आणि थारच्या वाळवंटाचा जोरदार प्रभाव आहे. हिमालय, पाकिस्तानमधील हिंदूकुश पर्वतरांगांसह, थंड मध्य आशियाई कॅटाबॅटिक वारे वाहण्यापासून रोखतात, यामुळे भारतीय उपखंडाचा बराचसा भाग समान अक्षांशांवर असलेल्या बहुतेक स्थानांपेक्षा गरम ठेवतात.
भारताचे हवामान चार ऋतूंमध्ये विभागले गेले आहे.
- मार्च – जून (उन्हाळा): हे उन्हाळ्याचे महिने अत्यंत गरम असू शकतात, मार्च ते जून दरम्यान काही भागांमध्ये कमाल तापमान किमान 40°C पर्यंत पोहोचते. याला पूर्व-मान्सून हंगाम म्हटले जाते (जरी बिहार, आसाम आणि पश्चिम बंगालच्या उत्तर-पूर्व आणि पूर्व भागात याकाळात गडगडाटी वादळे येतात तर उत्तर-पश्चिम भारताच्या मैदानी भागात उष्ण आणि कोरडे वारे सामान्य असतात).
- जुलै ते सप्टेंबर (मान्सून): या कालावधीत मान्सूनचा पाऊस येतो जो वर्षाला सुमारे तीन चतुर्थांश देशांना पाऊस देतो.
- ऑक्टोबर ते डिसेंबर (शरद ऋतू): हिवाळ्यातील महिन्यांत तापमान हळूहळू कमी होऊ लागते आणि देशभरातील आर्द्रतेतही घट जाणवून येते. मात्र याकाळात अजूनही काही भागांत पाऊस पडत असतो. हिवाळा डिसेंबरपासून लवकर सुरू होऊ शकतो, तथापि बहुतेक भागांमध्ये जानेवारी आणि फेब्रुवारीमध्ये या थंड हंगामाची सुरुवात होते. जे वायव्य प्रदेशांमध्ये सरासरी तापमान 10°C आणि 15°C दरम्यान आणते आणि 20°C आणि 25°C दरम्यान असते. भारताच्या मुख्य भूभागाचा आग्नेय प्रदेश. पर्वतीय प्रदेशात सर्वात जास्त हिमवर्षाव या महिन्यांमध्ये होतो आणि तापमान शून्याच्या खाली जाऊ शकते.
वाचा – संविधान म्हणजे काय?